Brabants Bodem

Steden, zandverstuivingen, bosrijke natuurgebieden en landbouwgronden: je vindt het in het Van Gogh Nationaal Park i.o. (VGNP) allemaal vlak naast elkaar. Hier is Brabants Bodem gestart, het belangrijkste Van Gogh-project voor de agrarische sector. In Brabants Bodem werkt een groot aantal partners aan economisch perspectief met nieuwe verdienmodellen voor duurzame landbouw. Boeren werken aan een plus voor bodem, biodiversiteit en landschap, en ontvangen daarvoor een plus in hun inkomsten vanuit partners in het gebied. Produceren in en voor Van Gogh NP loont daarmee, voor het landschap en een goedbelegde boterham. Belangrijkste knelpunten waar we binnen Brabants Bodem aan werken zijn het versterken van een mooi, gezond en waardevol landschap, een beter inkomen voor de boer door het vergoeden van geleverde ecosysteemdiensten en meer binding tussen boer en burger. 

Waarom een pilot in het Van Gogh Nationaal Park?

Vincent van Gogh liet zich inspireren door het Brabantse land. En precies daar waar hij die inspiratie vond, ligt het Van Gogh National Park in ontwikkeling. Hier wordt ‘oud land’ met prachtige natuurgebieden en cultuurlandschap gekoesterd en zorgt innovatie voor een toekomstbestendig landschap dat oplossingen biedt voor hedendaagse, maatschappelijke vraagstukken.

In het Van Gogh Nationaal Park ligt het Natura 2000-gebied Loonse en Drunense Duinen. Het gaat hier om een divers gebied, want naast natuur zijn er op korte afstand steden, dorpen en veehouderijbedrijven te vinden. Het gebied kent een aantal uitdagingen:

• Het inkomen van boeren staat onder druk door hogere kostprijzen, complexe regelgeving en schaalvergroting;
• Ecosysteemdiensten die boeren leveren (zoals biodiversiteit, CO2-vastlegging, groen-blauwe dooradering) worden nog niet of nauwelijks doorvertaald naar inkomsten;
• Bodemleven en biodiversiteit zijn de afgelopen jaren sterk afgenomen door o.a. gebruik van gewasbeschermingsmiddelen, versnippering van het landschap en nieuwe (intensieve) teelten;
• Teloorgang van het karakteristieke Van Gogh-landschap door intensivering van de agrarische sector, met een sterke scheiding tussen stad en het landelijk gebied.    

De agrarische sector in het algemeen, en melkveehouders in het bijzonder hebben een belangrijke rol als drager van Van Gogh landschap: de open weilanden zijn karakteristiek, en de weidebodems zijn over het algemeen vitaler en rijker aan bodemleven. Dat draagt bij aan de natuurkwaliteit van het gebied.

Het belonen van prestaties door bijvoorbeeld een financiële plus, ontwikkel- en beleidsruimte of rentekorting helpt o.a. melkveehouders om hun positie als belangrijke drager van het landschap in VGNP te behouden en te versterken. Dit doen we o.a. door middel van een nieuw op te zetten label voor Van Gogh-producten, de Brabantse Biodiversiteitsmonitor Melkveehouderij (BBM), het ontwikkelen van een betalingsmethodiek voor carbon credits, het aanplanten van tenminste 25 ha agroforestry en het ondersteunen van bestaande initiatieven in de samenleving (bloemrijke akkerranden, Urgenda-actie kruidenrijk grasland). Zo worden melkveehouders aangemoedigd om maatregelen te treffen die de biodiversiteit op hun gronden verbeteren door ze te belonen voor de (bovenwettelijke) inspanningen die ze leveren. Denk hierbij aan het aanleggen van groen-blauwe dooradering op het bedrijf, of het percentage eiwit dat gevoerd wordt dat van eigen land komt.

In het project Agroforestry worden agrarisch ondernemers gestimuleerd om (voedsel)bomen en struiken op hun grond te planten. De beplanting dient meerdere doelen: fruit- en notenbomen zijn een extra inkomstenbron voor de boer, maar de bomen leveren ook schaduw voor vee, versterkt biodiversiteit en waterhuishouding, en zijn belangrijke elementen in het landschap.

Wat gaan we doen?

ZLTO, BMF, Brabants Landschap, Waterschap de Dommel, Provincie Noord-Brabant, Brabant Water, Ministerie van LNV, Rabobank, Collectief Midden-Brabant, grondeigenaren, terreinbeheerders en verschillende gemeenten werken binnen Brabants Bodem aan verschillende opgaven. De hoofdopgaven voor de pilot in het Van Gogh Nationaal Park zijn:

• Het gezamenlijk creëren van nieuwe verdienmodellen voor agrarisch ondernemers in het Van Gogh NP i.o. door o.a. Agroforestry en de Biodiversiteitsmonitor;
• De binding tussen boer en burger verbeteren door o.a. een label op te zetten voor producten uit het Van Gogh NP i.o. en vrijwilligersgroepen inzetten voor monitoring van biodiversiteit;
• De prestaties van 200 melkveehouders inzichtelijk maken en verbeteren op het gebied van biodiversiteit, bodem-, milieu- en waterkwaliteit;
• Het realiseren van agroforestry op 25 agrarische bedrijven. Denk hierbij aan plukwallen en het aanplanten van noten- en fruitbomen;
• Versterken van de landschappelijke kwaliteit in het Van Gogh NP i.o.

Met Brabants Bodem werken we in het Van Gogh NP i.o. aan concrete en tastbare resultaten voor agrarisch ondernemers, inwoners, bedrijven en bezoekers. Het project loopt tot en met 2024, en wordt bekostigd door het Ministerie van LNV, Provincie Noord-Brabant, de Brabantse Waterschappen en LIFE IP All4biodiversity.

Meer weten?

Neem dan contact op met Jan Buys, projectmanager van Brabants Bodem, via jbuys@brabant.nl.